Τα παιδιά αντιμέτωπα με την κρίση.

«Γιατί υπάρχει κρίση;», «Πότε θα τελειώσει;», ρωτούν συχνά τα παιδιά.

Η διαδικασία αναζήτησης ικανοποιητικών απαντήσεων έρχεται να προσθέσει ένα ακόμη βάρος –εκτός του οικονομικού– στην πλάτη των ενηλίκων, καθώς η χρυσή τομή ανάμεσα στο να θωρακιστούν τα παιδιά απέναντι στη βίαιη μεταβολή συνθηκών, χωρίς όμως να στερηθούν τη χαρά της......

ηλικίας τους, αποδεικνύεται δύσκολη.

Ο σύζυγος της κυρίας Μαργαρίτας Αϊβαλιώτη δραστηριοποιείται στον χώρο των κοντέινερ. Η ίδια, νοικοκυρά και μητέρα δύο αγοριών, του Βασίλη και του Στέλιου, 12 και 15 χρόνων αντίστοιχα. Με την οικονομική κρίση να έχει αγγίξει για τα καλά την οικογένειά τους, εξηγεί πώς διαχειρίζονται το θέμα στην καθημερινότητά τους:

«Τα παιδιά εισπράττουν πλέον μία διαφορετική πραγματικότητα: στο σούπερ μάρκετ περιοριζόμαστε στα απολύτως απαραίτητα, οι βόλτες σχεδόν ανύπαρκτες, για καινούργια ρούχα... ούτε λόγος. Τους μιλήσαμε ανοιχτά: “Τα πράγματα είναι δύσκολα, πρέπει να μειώσουμε τα έξοδά μας”. Στην αρχή, όταν απαιτούσαν κάτι που είχαν συνηθίσει να έχουν και δεν μπορούσαμε πια να τους το προσφέρουμε, αντιδρούσαν: “Εγώ θέλω οπωσδήποτε να πάω στο Village”. Κάποια στιγμή, θύμωσα: “Η κατάσταση χειροτερεύει κι εσείς ωρύεστε για τη διασκέδαση;”. Ο γονιός που βρίσκεται σε πίεση φτάνει σε υπερβολές. Φανταστείτε τι γίνεται στα σπίτια που δεν έχουν να φάνε...».

Την γκρίνια σύντομα διαδέχθηκε ο συμβιβασμός με τη νέα πραγματικότητα όταν τα παιδιά εισέπραξαν μηνύματα ανέχειας από το σχολικό και το φιλικό τους περιβάλλον. «Τώρα, από μόνα τους θα βάλουν στην άκρη τα ρούχα που δεν τους κάνουν πια για να τα δώσουν σε παιδιά που θα τα χρειαστούν», λένε οι γονείς, οι οποίοι όταν τους ρωτούν «πότε θα τελειώσει η κρίση;», απλώς απαντούν: «Αγνωστο! Κάνουμε όμως ό,τι μπορούμε: συμμετέχουμε σε αντιδράσεις πολιτών, στηρίζουμε το σχολείο. Πρέπει να πάρουμε τον έλεγχο της ζωής μας».

Ο Στέλιος Φωκιανός είναι δάσκαλος στο Κερατσίνι, ο Γιώργος Γαλάνης στον Πειραιά, η Μαρία Μήνα είναι φιλόλογος στου Ζωγράφου. Στα σχολεία όπου υπηρετούν τόσο ο κ. Φωκιανός όσο και ο κ. Γαλάνης, η ανεργία των γονέων ξεπερνάει το 30% – οικοδόμοι στην πλειοψηφία τους ή εργαζόμενοι στα λιμάνια. Η γειτνίαση του σχολείου στο οποίο υπηρετεί η κυρία Μήνα με τα νοσοκομεία Παίδων και Λαϊκό, σημαίνει ότι φοιτούν πολλά παιδιά νοσηλευτών, με τις μισθολογικές περικοπές να τους έχουν «γονατίσει». Πώς διαχειρίζονται οι εκπαιδευτικοί την κρίση απέναντι στους μαθητές τους;

«Σίγουρα δεν υπάρχει ένας συγκεκριμένος τρόπος», θα πει ο κ. Γαλάνης, ο οποίος μάταια αναζητεί στα σχολικά βιβλία αφορμές για να μιλήσει στα παιδιά, ενώ ο συνάδελφός του κ. Φωκιανός έχει υιοθετήσει τη «φόρμουλα» της προσαρμογής των μαθηματικών στην οικονομική κρίση: «Οταν πρόκειται να διδάξω ποσοστά ή στατιστικές, αναφέρω για παράδειγμα, “πέρυσι η ανεργία ήταν 16% και οι άνεργοι ήταν τόσοι. Φέτος που η ανεργία είναι 26%, πόσοι είναι;”».

«Τα φιλολογικά μαθήματα αποτελούν ένα τρομερό “εργαλείο” στην τάξη», αναφέρει η κ. Μήνα, «αφού το θεωρητικό πλαίσιο “δένει” άψογα με την πραγματικότητα και η συζήτηση προκύπτει αβίαστα: κάνουμε Πλάτωνα, μιλάμε για θεσμούς, πολίτες, νόμους. “Μας κοροϊδεύει ο Θουκυδίδης όταν λέει να αναλαμβάνουν τα αξιώματα σύμφωνα με την ικανότητα; Πού να ήταν σήμερα...”, τα σχόλια των μαθητών μου».

Με στρογγυλεμένο τρόπο

Οπως διευκρινίζουν οι εκπαιδευτικοί, τα παιδιά συμμετέχουν πιο εύκολα σε μία συζήτηση που αφορά σε διαφορετικές ιστορικές περιόδους και δεν ταυτίζονται τα ίδια.

Οσο για το περιεχόμενο των συζητήσεων στην τάξη, σύμφωνα με την κ. Μήνα, «στο λύκειο, κινούνται γύρω από οικονομικά μεγέθη – με ρωτούν ακόμη αν πλήρωσα τη ΔΕΗ…».

Οταν τα μικρότερα ρωτούν «γιατί έχουμε κρίση;», οι δάσκαλοι αποφεύγουν τις «έτοιμες» απαντήσεις χωρίς, ωστόσο, να αποφεύγουν τη συζήτηση ή να εξωραΐζουν την πραγματικότητα: «Αντί να στρουθοκαμηλίζουμε παριστάνοντας ότι δεν υπάρχει πρόβλημα, προσπαθούμε να τους εξηγήσουμε τι συμβαίνει με ένα πιο “στρογγυλεμένο” τρόπο. Σεβόμαστε κάποια όρια – άλλωστε χρειάζονται την ανεμελιά της ηλικίας τους», εξηγεί ο κ. Γαλάνης, προσθέτοντας: «Σε τι ωφελεί να εμφυσήσεις την απελπισία σε ένα μικρό παιδί; Ακόμη κι αν προσπαθήσεις να το κάνεις, τελειώνοντας εκείνο θα σου πει: “Εντάξει, πάμε τώρα να παίξουμε μπάλα;”».

Ειλικρίνεια που να αντέχουν και αισιοδοξία

«Σε ένα σπίτι όπου η επικοινωνία γενικά είναι ανοιχτή, συνήθως έρχεται πρώτο το παιδί να ρωτήσει τι συμβαίνει», λέει η εκπαιδευτική ψυχολόγος Ευδοξία Δουδωνή. «Σε κάθε περίπτωση, δεν αφήνουμε συναισθήματα να αιωρούνται, επειδή τα παιδιά πάντα διαισθάνονται τη συναισθηματική μας κατάσταση και κυριεύονται από ανασφάλεια. Από την άλλη, εάν δεν υφίσταται ιδιαίτερος λόγος, είναι άσκοπες οι θεωρητικές συζητήσεις. Συνιστάται, επίσης, η ελεγχόμενη έκθεση των παιδιών στην τηλεόραση. “Εργαλεία” στα χέρια μας η ειλικρίνεια, αλλά και το τι αντέχει το παιδί να ακούσει. Οι λεπτομέρειες περιττές. “Η χώρα μας περνάει μία κρίση, γι’αυτό θα πρέπει να περιορίσουμε τα έξοδά μας”. Ιεραρχούμε τις ανάγκες μας και αναζητάμε λύσεις: “Θα φοράμε τα ίδια ρούχα για περισσότερο καιρό. Θα διακόψουμε το φροντιστήριο, αλλά θα σε βοηθάμε εμείς. Τα Σαββατοκύριακα, θα βλέπουμε φίλους στο σπίτι”. Εξυπακούεται πως δεν θα εμπλέξουμε το παιδί σε διαδικασία άγχους. Δεν μοιραζόμαστε προθεσμίες μαζί του ούτε του λέμε ότι “μας κυνηγάει ο ιδιοκτήτης για το ενοίκιο”. Αντίθετα, το καθησυχάζουμε: Μην ανησυχείς, θα τα καταφέρουμε!».
 Της Βασιλικης Χρυσοστομιδου από ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ